Om de invloed van geld te niet te doen, moet je er zoveel mogelijk van verwerven
(De anarchistische bankier, Fernando Pessoa)
De anarchistische bankier legt aan zijn vriend uit waarom hem geen andere keuze bleef dan zoveel mogelijk geld te verdienen: "De belangrijkste sociale dwangbuis van onze tijd is geld. Nu, hoe kan ik ervoor zorgen dat ik invloed krijg op geld en niet omgekeerd? Hoe ontsnap ik aan de kracht, aan de tirannie van het geld? Door me te bevrijden, van zijn macht, van zijn kracht, door me sterker te maken dan die macht en het geld terug te brengen tot een onschuldige factor in mijn leven. In míjn leven welteverstaan, want ik lever hier tenslotte de strijd."
Alle middelen zijn daarvoor toegestaan, zegt de bankier: "Ik heb gewerkt, gevochten, geld verdiend; meer gewerkt, harder gevochten en nog meer geld verdiend. Uiteindelijk heb ik heel veel geld verdiend. Ik heb niet omgekeken naar hoe ik dat deed – ik beken, beste vriend, de manier waarop interesseerde mij niet; ik heb alle middelen gebruikt die er bestaan – monopolisering, financiële spitstechnologie, zelfs oneerlijke concurrentie. En wat dan nog? Ik bestrijd de sociale dwingelandij bij uitstek, die bovendien immoreel en onnatuurlijk is, en ik zou moeten kijken naar de middelen?"
Bron: HLN
Ja, dat boekje ken ik heel goed. Een pure oefening in logica waar je nooit een speld tussen kunt krijgen en een je een beetje onthutst bent dat je op het einde de conclusies moet aanvaarden. Maar als je kijkt naar het filosofisch uitgangspunt van de bankier, dan kun je merken dat daar misschien iets verkeerds aan is. En zijn vriend aanvaardt die uitgangspunten en moet dus ook de logische consequenties van de anarchist-bankier accepteren. De thematiek is natuurlijk niet meer eigentijds: het boekje is ook een afrekening met het soort communistische militanten die Pessoa vermoedelijk ook wel zal tegengekomen zijn. En waar hij in zijn gedichten soms ook mee spot.
Het is één van de weinige publicaties van Pessoa tijdens zijn leven. Hij publiceerde het in in 1922, maar het werd voor zover ik weet onmiddellijk verboden door de dictatuur van Salazar. In die tijd moet het als koele logica en strikte rationele analyse op zichzelf al heel subversief zijn geweest. Voor de rest waren communisten voor Pessoa niet meer dan "jezuieten die niet eens een excuus hadden". Hij was niet opgezet met hun zever en hun pogingen om hem te overtuigen dat hij het lijden van de werkende klassen, dat zijn lijden niet was, tot zijn eigen lijden moest maken.
Het werd al in 1980 in het Nl vertaald in een bundel over Pessoa, en in 2002 afzonderlijk in het Nl uitgegeven, een boekje van och god 40 blz of zo. Nu zo hoort het eigenlijk: het is zo apart dat het niet hoort te staan in een bundel met gedichten bv.
Eric ROSSEEL
3 opmerkingen:
...of hoe Eric Rosseel ook de logica in 'Het Puin des Aanstoots' binnenloodst.
Eén bank vooruit, of achteruit als dat u beter uitkomt ! (en dan bedoel ik nog niet die van Fernando)
Gerar(ke), van op de achterste bank
Ik vermoed dat Gerarke vanuit zijn achterste bank ook eens mocht opstaan om buiten in de gang te staan voor een uurke of zo ! Zo gaat het iedereen die een logische opmerking maakt.
Ik herinner me toen we op ons 14 jaar in de les wetenschazppen de evolutietheorie van Darwin kregen. De leraar die zowel wiskunde als wetenschappen gaf, had voor die les 2 uur aan elkaar geplakt. Hij ging zo op in zijn les dat hij zweette (hij moest opletten de katholieken niet teveel voor het hoofd te stoten). Op het einde van de les legde hij in het weet het verschil tussen apen (dieren) en mens uit. En hij schreef in hoofdletters op het bord "LIEFDE" en omstreepte dat tot viermaal toe met krijt, zweet, bloed en tranen. En dan stopte hij en vroeg: "Heeft iemand iets te vragen. En ik sta mijn vinger op: "Waarom ag ik dan smaen met Christiane niet naar school rijden?" (Christiane was een klasgenote uit mijn straat en net die leraar had verboden dat we naast elkaar met de fiets naar school reden of naar huis).
Normaal had hij me uit de klas gegooid. Maar nu stortte hij gewoon in!
Een reactie posten