Moederdag wordt 100:een eeuwling met een opvallend sombere geschiedenis

© creative commons - olairian. Cadeautjes staan in een mum van tijd centraal, zeer tot afgrijzen van Anna Jarvis.

Vóór Moederdag een blijmoedig en commercieel feest was van bloemenboeketjes en jolige verrassingen stond de dag symbool voor de strijd tegen oorlog en de aanpak van kindersterfte. Dat dat al snel vergeten werd, is door bedenkster Anna Jarvis nooit verteerd.

Moederdag - de Antwerpse versie (zie kader onderaan) even terzijde gelaten - wordt 100. Dat de dag in 1914 door de Amerikaanse president Woodrow Wilson officieel als feestdag wordt vastgelegd op de tweede zondag van mei blijkt het begin van een traditie die ook al snel onze contreien zal veroveren.

Al in 1870 start de Amerikaanse rechter Julia Ward Howe uit Philadelphia een grote publiciteitscampagne voor een 'Moederdag' met een ware 'Mother's Day Proclamation'. Die dag moet in het teken staan van vrede en ontwapening. Ook een zekere Ann Reeves Jarvis organiseert in West-Virginia al enkele jaren 'Mother's Day Work Clubs', met als doel de hygiënische omstandigheden in het land te verbeteren en de kindersterfte aan te pakken. Ook daar speelt de factor pacifisme, ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog, een belangrijke rol.

Echt succesvol wordt Moederdag pas dankzij de dochter van Ann Reeves, Anna Marie Jarvis. Op 10 mei 1908 organiseert zij een herdenking voor haar moeder in haar thuisstad Grafton en in Philadelphia. Die oorspronkelijk religieuze bijeenkomst verspreidt zich, dankzij Jarvis' felle promotie, over de VS om in 1914 een officiële feestdag te worden. Mensen trekken op die dag naar huis om hun moeder te bedanken voor alles wat ze voor hen doet.

Geldmachine
Maar de commercie weet de dag al snel in te palmen. Cadeautjes staan in een mum van tijd centraal, zeer tot afgrijzen van Anna Jarvis. Zij probeert het tij te keren door de dag met haar Mother's Day International Association op te eisen. Met de dreiging met rechtszaken, boycots en protestacties tracht ze haar gelijk te halen. Tot in de jaren 40 zal ze dat volhouden, en het zuigt haar zowel fysiek als financieel leeg. Jarvis begint te dementeren en sterft uiteindelijk, arm en berooid, op haar 84ste in 1948 in een sanatorium.

Jarvis' verbeten strijd is, zo weten we nu, tevergeefs geweest. Moederdag blijft dan wel een mooi symbool ter ere van moeders wereldwijd, maar het is evenzeer een reusachtige geldmachine die op dat vlak nog weinig uitstaans heeft met de oorspronkelijke verheven bedoelingen.